Ortodonti, uyumsuz ve çapraşık dişlerin uyum ilişkilerini teşhis eden, bu problemleri önlemeye çalışan ve tedavisini yapan diş hekimliği branşının uzmanlık alanıdır.
Ortodontik problemler neden oluşur?
Ortodontik bozukluklar, uzun süre biberon ve yalancı emzik kullanmış olma, parmak emme, tırnak yeme gibi yapılmaması gereken ve alışkanlık oluşturulmuş durumlardan kaynaklanabilir. Bu alışkanlıklar mümkün olduğunca erken tedavi edilmelidir. Bu alışkanlıkların erken yaşta önlenmesi iskeletsel gelişimin tamamlanması açısından büyük önem taşır.
Dilin yapısı gerektiğinden büyük olması, çekilmiş diş boşluklarının bulunması gibi durumlarda dişlerde aralanmalar meydana gelir. Dişlerin tutunduğu çene yapısı küçük ve dişler büyükse dişler çeneye sığmayarak çapraşıklığa neden olur.
Yaşanan erken veya geç süt dişi kayıpları da çapraşık dişlerin oluşmasının nedenleri arasındadır. Zamanından önce ağızdan düşen süt dişlerinin yerine, ağızda var olan daimi diş bu boşluğa kayarak oradan çıkması gereken dişler kendisine yer bulamaz ve çapraşıklık meydana gelir.
Ortodontik problemler nasıl tedavi edilir?
Alt çenenin önde veya geride olması gibi ortodontik bozukluklar, hastanın yaşı göz önünde bulundurularak tedavi yöntemine karar verilir. Hasta, ergenlik döneminde ve alt-üst çene yapısının geride olması durumu bulunuyorsa ortodontik tekniklerle tedavi edilebilir. Eğer hasta yetişkin ise, iskeletsel bozukların tedavisi, ortodonti ve cerrahi işbirliği ile mümkündür. İşlevsel bozukluklara bağlı olarak, ağız solunumu yapma gibi durumlarda çene uyumsuzluğuna rastlanabilir. Ağız solunumu yapan bir hastada çenenin üst kısmı dar kalacağı için V şeklinde olacaktır.
Ortodontik tedavi gerekli midir?
Ortodontik tedavi, sadece estetik kaygısı taşımaz, aynı zamanda ileride karşılaşılabilecek diş eti hastalıklarının önlenmesi, çene eklemindeki problemlerin önlenmesi, çiğneme işlevselliğinin sağlanması ve konuşma bozukluğu olan bireylerin bu problemini gidermesini amaçlar. Ağızdaki bulunan ortodontik probleme göre, hareketli apareyler, işlevsel apareyler ve sabit apareyler ile tedavi yöntemleri belirlenebiliyor. İleri evrede olmayan basit ortodontik sorunlar ise hastanın rahatlıkla takıp-çıkararak kullanabileceği lastik hareketli apareyler ile çözüme kavuşturulmaktadır.
Ortondotik tedavileri sonrası tedavilerde geriye dönmesi, bozulmanın önlenmesi için pekiştirme tedavilerinin ihmal edilmemesi gerekir. Bu dönemler için pasif olarak çalışan farklı apareyler önerilmektedir.
Dişlerle çenenin üç boyutlu olarak uyum içerisine getirilmesi işlemi olan diş teli tedavisi, ortodonti tarafından yapılır. Diş teli tedavisi, ortodontik tedavisi olarak da adlandırılır. Diş teli tedaviyle her yaştaki insana güzel bir gülümseme, iyileştirilmiş ağız, diş sağlığı ve daha kaliteli bir yaşam kazandırılır.
Diş telleri istenen yönde ve belirli bir zaman boyunca sürekli güç uygulama yöntemiyle çalışır. Uygulanan güç aşırı olursa dişe ve dişi çevreleyen dokulara zarar verebileceğinden tedavi sırasında dikkatli olmak gerekir.
Dişlerin istenilen pozisyonu almaları için gerekli olan tek şey sürekli ve hafif bir basınçtır. Dişlere, yapışan ve üzerlerinde tellerin geçebileceği delikler bulunan aparat olan braket yerleştirilir. Braketler dişlere yapışık oldukları için gün boyu tedaviye katkıda bulunurlar. Braketlere tutturulan tel, normal durumuna dönmek için dişlere belirli bir baskı uygular. Bu şekilde zaman içerisinde dişler istenilen pozisyona gelir.
Diş teli tedavisinin amacı, dişleri kemik içerisinde hareket ettirmektir. Ancak bu hareketin birkaç gün içinde olması imkansızdır. Dişlerin kemik içerisinde ayda 1 ya da 2 mm kadar hareket etmesi beklenir. Tedavinin bazı adımlarında ise hastaların elastik ajanlar kullanması istenebilir. Bu lastikler, kişinin kendi kendine her gün değiştirebileceği basit yöntemlerdir. Dişlerin istenilen noktaya yönlendirilmesine katkı sağlarlar.
Günümüzde modern tedavi teknikleri sayesinde daha kısa ve seyrek randevularla istenilen sonuçlara elde edilir. Ayrıca hastalara metal, seramik ve cam braket gibi birbirlerine çeşitli üstünlükleri olan tedavi opsiyonları imkanı da veriliyor.
Erken tedavi, ileride oluşacak büyük sorunların önlenmesi açısından büyük önem taşır. Genel olarak, diş teli tedavisine 10-12 yaşından önce başlanmaz. İlk randevuda hiçbir tedavi yapılmasa da, yapılan muayene ve alınan röntgenler büyümenin ve gelişimin izlenebilmesi açısından, sonraki randevular için önemlidir.
Diş teli tedavisinde nelere dikkat edilmeli?
Diş teli tedavisi uzun süren, sabır isteyen ve dikkat edilmesi gerekilen bir tedavi yöntemidir. Ortodontist, hastaya gerekli bilgileri, tedavi sürecini detaylı bir şekilde anlatmalıdır ve hastanın da uzmanın söylediklerine uyması gerekir. Aksi takdirde, istenilen sonuç elde edilemez. Diş teli takıldıktan sonra, bir süre daha ağrı hissine rastlanabilir.
Tedavi süresince bazı yiyecek ve içeceklerden uzak durulması tavsiye edilir. Bu gıdalar arasında başta elma, armut, ekmeğin sert tarafı, cips, kuruyemiş gibi sert yiyecekler gelirken jelibon, lokum, karamelli çikolata, sakız gibi yapışkan yiyecekler, alkollü ve gazlı içecekler de dişinizdeki braketleri yerinden oynatarak hastayı tedavi esnasında zor durumda bırakabilir. Yemek tercihleri yumuşak, sulu ve kolay parçalanabilen yiyeceklerden yana kullanılmalıdır.
Diş teli tedavi sürecinde braketlerin hasar görmemesi adına dişlerinizi fırçalarken, sert fırça kullanmaktan ve bastırarak fırçalamaktan kaçınılmalıdır. Bu yüzden yumuşak bir fırça tercih edilerek hafif hareketlerle fırçalanması önerilir. Braketlerin arasını temizlemek için diş arayüz fırçaları kullanmak yardımcı olurken tek ucu sertleştirilmiş diş ipleri de aynı işlevi görür.